हाई हाइ सेतो मुरली

यामुना अर्याल
गुल्मी
हाल : अनाम नगर काठमाडौं




तपाईंहरुले आज कतै बाटोमा सेतो मुरली नसमाएको मनिष देख्नु भयो ? एक्छिन पक्कै अलमलमा पर्नुहुन्छ होला, धन्दा मान्नु पर्दैन उहिल्यै कृष्ण ले ब्रिन्दा बनमा गोपिनिहरु फकाउन बजाउने सुरिलो धुन दिने बाँसुरिको कुरा गरेको हैन मैले, कुरा आजकाल सर्बत्र यत्रतत्र देख्न पाइने पान पसल देखी नाङ्लो पसल सम्मा अनी स्टार होटेल देखी भट्टी पसल सम्म बिना कुनै हिचकिचावट प्रयोग मा आईरहने हामीले देख्दै आईरहेको उही चिरपरिचित सेतो मुरली को हो । सेतो मुरली चुरोटको समानार्थी शब्द हो, चुरोट भन्न साथ कसैको मुखमा र्याल आउन सक्छ त्यसैले कुरा सेतो मुरली बाट सुरु गरेको हो । सेतो मुरली बेगरको मान्छे भेटाउँनु भनेको आजकाल प्याज नखाने बाहुन जस्तै भएको छ । के बालक के ब्रिदा के सज्जन के दुर्जन सबैको हातमा, खल्तिमा दर्जा अनुसारको मुरली रहेको छ् त्यसमा कुनै सन्देह छैन । छोटो समयमै निकै लोकप्रियाता हाँसिल गर्न सक्क्षम भएकोमा सेतो मुरली ब्रन्ड लाई गिनिज बुकमा नाम लेखाउन यो पङ्तिकार हार्दिक ब्यक्त गर्छ । अझ अहिले को सचेत बर्गको कोटिमा बिराजमान युबा पुस्ता को त के कुरा ? २ ४ कक्षा पढ्न पाएको छैन चुरोट समाएर हिंड्न थाल्छन यो त एउटा सरुवा रोग भाईसकेको छ नियन्त्रण को सिमा नै छैन । कसैको लाज सरम मान्नु नपर्ने कसैको धक नलाग्ने जहाँ जस्तो अवस्थामा जसरी प्रयोग गर्दा पनि इज्जदार देखिने सेतो मुरली को प्रयोग ले नेपाल मा पनि अड्डा जमाएको छ । नजमाओस पनि कसरी ? मानिसलाइ पिर मर्का पर्छ त्यही पिर मर्का हटाउने पनि त्यही सेतो मुरली , मानिसमा खुशीको बहार आउछ यसलाई हर्स उल्लास मयी बनाउन अझ भनौ रोमान्टिक बनाउन सक्ती थप्ने पनि यही सेतो मुरली । आखिर के सक्ती छ यो सेतो मुरलिको धँवासे संगितमा ? आखिर किन मनिष हरु जिबनलाई किन धुँवामा उडाइरहेका छन ? के पिर चिन्ता भुलाउने वा खुशी भित्र्याउने अरु कुनै माध्याम छैन र त्यही सेतो मुरलिको सिरोपण गर्नु पर्ने ? पन्क्तिकार को यो जिज्ञासा यि चुरोट शिरारोमणिहरुलाई ।

स्वाथ्य सिक्षा पढाउने एक जना गुरुले कक्षामा चुरोटको कुलतमा फस्न हुँदैन भन्दै लेक्चर दिन्थे उनी आँफै पिरिएड सकाएर चक डस्टर राख्न नपाउदै सेतो मुराली बजाउन सुरु गरिहाल्थे, एक दिन बिद्यार्थीले चुरोट खाएको थाहा पाउदा ति सरका लोप्पा खान परेको थियो यसै सन्दर्भमा उनले भनेका थिए " मैले जे गर्छु तिमीहरुले त्यो नगर मैले जो भन्छु त्यही गर " यस्तै हो अहिले को चलन अर्ती उपदेस दिने तर उलङ्घन आँफैले गर्ने कती रमाइलो ? केही समय अघी १२ कक्षा को परिक्षा चलिरहेको थियो, फिजिक्स बिषयको परिक्षा बिग्रिएपछी एउटा नाम चलेको कलेजका बिद्यार्थीको ठुलै जमात सुन्धारामा यही सेतो मुरलिको धुनमा माहिर थियो । त्यस्तै १५ जनाको समुहमा ५ जना छात्रा छन भने बाँकी सबै छात्र । यसो हेर्दा कुनै पार्टिमा जान लागेका हुनकी जस्तो लाग्थ्यो चट्ट टाइसुटमा सजिएका , टल्किने जुत्ता लगाएका खानदानिका छोराछोरी जस्ता । यसो छेउबाट यो पन्क्तिकार ले चियाउदै गर्दा त्यो भिडको एक जना सन्जिब हो या सञ्जय भन्ने ले सँगइ उभिएको साथीको काधमा धाप मार्दै भन्यो "क्या झुर भयो यार लास्ट नाइट त् एक्जाम बिग्रेको झोकमा रुममा बसेर मजासँग सेतो मुरली बजाइरहेको बेला मा ड्याड छिरेर लास्टै र्याक गर्नु भो यार म त आज दिनभर ३ प्याक लगाउने सुरमा छु केटा हो साथ दिने हो ? " अर्को साथीले मुख खोल्यो "ह्या त पनि के भनिरा तलाई साथ नदिने को छ र यहाँ ? हामी सबै एउटै ड्याङका मुला त हौ नि आखिर सबैको एक्जाम बिग्रेको छ सबैले टेन्सन साफ गर्नु त पर्‍यो नि हैन केटा हो " सबैले हो मा हो मिलाए । पङ्क्तिकार गाडी कुरेर बसिरहेको थियो यस्तैमा एउटा छत्रा ले भनिन हैन फिजिक्स पो बिग्रियो नि अरु त राम्रो गर्नु पर्छ क्या हिड रुममा गएर पढौ उनको कुरा लाई कस्ले स्विकार गर्ने ? ए पढेर के हुन्छ र ? किन पढ्नु ? जिउँ जिन्दगी रमेर अर्को एक बिद्यार्थीले खल्ती बाट चुरोट निकाल्दै तान्न सुरु गर्‍यो अनी क्रमस अरु सम्मा पुग्यो यो क्रम । उनिहरुलाई भोलिको जाँच कसरी राम्रो गर्ने भन्ने त छैन नै छ त केबल हिजो बिग्रिएको जाचको टेन्सन साफ गर्ने कडि सेतो मुरलिको । तेन्सन बाट मुक्त हुन्छ के लेउ एक सर्को उसले आखुले खाँदै गरेको चुरोटको आधा ठुटो देखाउदै अर्को बाट सुरु भयो, मानौ सुनधाराको यात्रु प्रतिक्षालय सेतो मुरलिको धुनमा तरङगित भयो । केटीहरुलाई पनि चुरोट तान्न अनुरोध गर्दै थिए तर केटीहरु भने चुइगम खान मै ब्यस्त थिए ।



भर्खर टाइसुटमा सजिएको यो जमात एकै छिनमा कसैको टाइकमिज भन्दा लामो कसैको छोटो छोटो आँफै बेतालमा उपस्थित हुन लागे । यो समुह अरु कोही नभएर राजाधानिको महँगो कालेजमा १२ को परिक्षा दिन लागिरहेका धनी बाउका छोराछोरी हरु थिए । समुह मा आबद्द कुनै पनि बिद्यार्थीको हतमा झोला थिएन किताब कपी हुने त कुरै भएन । सबै कलेजको छप अन्कित पोसाकमा थिए एकै छीन उनिहरुको रमिता नियालिरहेको यो पन्क्तिकार लाई केही प्रश्न गर्न मन त थियो तर मुख खुल्न सकेन अनी चुप्चाप हेर्न वाध्य । चुरोट खाइसकेपछी उनिहरु मध्यकै एउटाले भन्यो " केटा हओ हिड त्यही हो के आज जाने भनेको भन्दै धरहरा अगाडि रहेको डान्स बार तिर लक्षित गर्दै अनी उनिहरु सबै जना त्यतै सोझिए । शुक्रबार को दिन प्रया निजी कालेजमा बेन्च्डेस्क् रित्तै हुन्छ रे भन्ने सुनिएको थियो तर आँफैले देख्न पाउदा पत्यार लाग्यो पनि । काठमान्डौको निकै महँगो नाम चलेको कलेज् का बिद्यार्थीको यो हबिगत देख्न पाउने यो पन्क्तिकार एक्लो त पक्कै हैन र देख्ने जती सबैको मनसयमा घुसेको हुनुपर्छ कि निजी कलेज् त्यस्माथि पनि त्यत्रो नाम चलेको कालेजका बिद्यार्थीहरु कती सम्मा छाडा हुँदा रहेछन उता महँगो कालेजमा छोरा छोरीलाई पढाएको भन्दै आमा बाबु को नाक घिरौला भन्दा ठुलो यता छोरा छोरीको चाल् भने यस्तो मजाको छ । घरअबाट त पक्कै जाच दिन हिंडेका नै त् होलन नत्र कलेजको पोशाकमा .........
यसबारेमा न त कलेजको प्रशासन ले चासो राख्छ न त् अभिभाबक ले नै ? आमा बाबु हरु ले लाखौं खर्च गरेर महँगो कालेजमा पढाउन पाएको मा त्यस्सै मख्ख उता कलेज् मोटो रकम असुल्न मै ब्यस्त तर बिद्यार्थी बिग्रेकोमा कसैलाई चासो छैन यस्तै हबिगत हुने हो भने त हाम्रा युबा सिक्षित पुस्ता भनेर चिनिने बाट के नै आशा राख्न सकिन्छ ? कतै देसको भबिस्य पनि यही सेतो मुरलिको धुँवा सँगै मडारिदै उड्ने त होइन ?

यो एउटा घटना जो हालै यो पन्क्तिकार को आँखाले कैद गर्न भ्याएको थियो । आजकाल का युबा पुस्ता सेतो मुरली अर्थात चुरोटका असली प्रयोग कर्ता बनेका छन । उनिहरु नै बाहिर धुम्रपान गर्नु हुँदैन भन्छन तर पाएको बेला मा आफ्नै औकात समेत बिर्सिन्छन । अहिले को युबा पुस्ता लाई निकै सचेत पुस्ता भनिन्छ तर वास्तविकता नीयाल्ने हो भने त युबा पुस्ता को नामै परिवर्तन गरेर बायुपुस्ता गराए हुन्छ वा फरक नपर्ला । बायु जता मन लाग्यो त्यतै बहन्छ भने आजकालको युबा जमात पनि तेस्तै छ । भर्खरै स्कुल पढ्दै गरेका बिद्यार्थी बिना चुरोट हिड्दैनन्, अन्य लागु औषधी को कुरा त सामन्य हुँदै गएको छ । सभ्य ठाउका असभ्य युबा पुस्ता देखेरै थाहा हुन्छ कि नेपालको भावी मुहार कस्तो हुने हो भनेर । केही टेन्सन पर्‍यो चुरोट सल्कायो र तान्यो टेन्सन साफ , केही खुशीयाली भयो वा रमाइलो गर्नु पर्‍यो चुरोट सल्काएर धुवाको तुवालो फिजायो रमाइलो, कतै सभा समारोह आयोजना होस् त्यहा पानीका गिलास भन्दा चुरोट का ठुट्टा फाल्ने पिलेट राखिएका हुन्छन । आँह कती लोकप्रिय चुरोट । कती महिमा छ सेतो मुरलिको ? विश्वा यत्रो मन्दिले आक्रन्त हुँदा पनि चुरोटमा कहिल्यै मन्दी आएन । हातमा चुरोट समाएर चिया पिउदै गरेका एक प्रब्रिद्द ब्यक्तिले पन्क्तिकारको यही प्रश्न मा भनेका थिए " हेर्नुहोस् चुरोट आँफैमा नराम्रो होइन यो एउटा ह्याबिट हो जब यसमा एक्पटक लागिन्छ पार पाउन निकै गार्हो छ । यो यस्तो चिज हो जसलाई रोमान्स को बेला मा पनि उपयोग गर्न सकिन्छ दु:खको बेलामा पनि पिर मेटाउन सकिन्छ । उनले यसो भनिरहदा दिक्क लाग्यो चाट्रड एकाउन्टेन्ट भैसकेको बिद्द्वान मान्छेको भनाइ सुन्दा बिरक्ता पनि लाग्यो । घरअको एक जिम्मेवार ब्यक्तिले लतलाई यसरी व्याख्या गरेपछी उसका भावी पुस्तामा यो गुण नसर्ला भन्न सकिदैन । अन्त्य मा भन्नै कर लाग्यो यत्रतत्र सर्बत्र हाइ हाइ सेतो मुरली ।